Kültür ve Unsurları Nelerdir? Bir Yemek Masasında Kaybolan Anılar
Bir hafta sonu, Kayseri’nin o tanıdık sokaklarında, evdeki herkesin bir araya geldiği o an geldiğinde, bir şekilde kültürün ne olduğunu, aslında ne kadar derin ve köklü olduğunu fark ettim. Annem, babam, kardeşlerim ve hatta komşular, kaybolan zamanın izlerini de birlikte taşırdık. Çocukluğumdan beri her şeyin bir anlamı vardı: yemekler, sohbetler, gelenekler… Kültür, hep etrafımda dolanıp duran, çoğu zaman göz ardı ettiğim ama her adımda beni sarıp sarmalayan bir şeydi. O gün, annemin yaptığı taratorun üzerine konuştuğumuz an, kültürün gerçekten ne olduğunu bir kez daha düşündüm.
Annenin Taratoru ve Kültürün Sessiz Dili
O gün annem mutfakta bir şeyler hazırlıyordu. Mutfaktan gelen o kokular, beni yıllar öncesine götürdü. Tarator yapıyordu. Her zaman olduğu gibi, yine tek başına ve çok hızlıca… O mutfakta, annemin elindeki her malzeme, bir kültürün izlerini taşıyordu. Yoğurt, ceviz, sarımsak ve zeytinyağı; ne kadar basit, değil mi? Ama her birinin taşıdığı anlam, her birinin geçmişe ait bir parça olduğunun farkında değildim. Kendi kendime düşünmeye başladım: Kültür ve unsurları nelerdir? Sonunda, gözümde beliren şey, sadece bir yemek değildi, aslında geçmişin bir yansımasıydı.
Annemin elinden çıkan her yemek, ona annesinden kalmıştı. O yemek, aslında sadece karnı doyurmak için değil, geçmişi yaşatmak için yapılan bir şeydi. Kültür, bazen yemeklerle, bazen geleneklerle, bazen de bir bakışla aktarılırdı. Kültür sadece bir şeyin nasıl yapıldığından değil, o şeyin arkasındaki duygulardan da besleniyordu.
Yemek masasında, hiç beklemediğim bir anda, annem bir soru sordu: “Bunu ne zaman öğrendin?” Taratoru yaparken. Gözlerimden belli oluyordu; yıllardır evimizde bu yemeği yapardık ama hiç bu kadar derin düşünmemiştim. Annem o an, bana kültürün aslında bir yansıma olduğunu anlatıyordu. Tarator, bizim tarihimizin bir parçasıydı; annem yapıyor, ben yapıyordum, bir gün belki ben de çocuklarıma yapacağım.
Kendi Kültürünü Bulmak
Bazen, bir yemekle ya da bir gelenekle bağ kurduğunda, kültürün aslında ne kadar kişisel bir şey olduğunu fark edersin. Kültür sadece büyük sözlerden, tarihi olaylardan veya kitaplardaki bilgilerden ibaret değildir. Kültür, senin her gün yaşadıklarının, yediğin yemeklerin, sohbet ettiğin insanların tümünün bir birleşimidir. Kültür, öyle büyük bir şeydir ki, içinde hem senin hayal kırıklıkların vardır, hem de büyük umutların.
Taratoru yerken, birden kafamda bir soru daha belirdi: Ya kültür, geçmişin izlerini taşıyor da, ya biz bir gün bu izleri kaybedersek? İnsanlar arasında kaybolan bağlar, göçler, hızla değişen yaşam tarzları… Bütün bunlar kültürün birer parçası gibi gözükse de, bir noktada kayboluyor gibi hissediyorum. Bu düşünceler, beni bir hayal kırıklığına sürüklüyor. Kültürün, büyük bir hazinenin kaybolmasına benziyor. Kültürün bir anlamda kaybolan bir şey olduğunu hissediyorum, sanki bu kaybolan değerler hiç geri gelmeyecek gibi.
Kültür, Bir Anı Gibi
Birkaç yıl sonra, belki de annem bu taratoru yapmayacak. Belki de yemek masasında aynı eski sohbetler olmayacak. Belki de, kaybolan her gelenek, bir gün unutulacak. Ama bir şey kesin: Her yemek, her tat, her anı, bir kültürün izlerini taşır. Kültür, bir yere gitmez. Zaman içinde kaybolmuş gibi görünse de, aslında her birimizde bir parçası kalır.
O masada, annemle göz göze geldik. Ben fark ettim ki, kültürün gerçek anlamı, bir nesilden diğerine geçerken ne kadar “sade” ama bir o kadar da derin olabileceğini keşfetmekti. Anlam vererek yaşadığımız her an, kültürün bir parçasıdır. Kültür, yalnızca sözlerle ya da yazılı metinlerle aktarılmaz, bazen bir yemek tarifinde, bazen bir gülüşte, bazen de sessizce paylaşılan bir bakışta hayat bulur.
Sonuç: Kültürün Köklerine Dönüş
O gün, mutfakta annemin taratoru yaparken öğrendiğim şey, aslında çok basitti: Kültür, tam anlamıyla içselleştirilen bir şeydir. Onun yalnızca birikmiş bilgiler ya da gelenekler bütünü olmadığını fark ettim. Kültür, kalpten kalbe, kuşaktan kuşağa aktarılan bir duygudur. Zamanla, bazen kaybolmuş gibi hissedebilirsin ama aslında her zaman seni bulur. Kültürün unsurları, işte tam da burada, yaşadığın anın içinde, kalbinde ve aklında gizlidir.
Ve belki de, bu yazıyı okurken sen de kendi kültürünü yeniden hatırlarsın. Hangi yemekleri sevdiğini, hangi gelenekleri yaşatmaya çalıştığını… Belki de sen de geçmişten gelen bir şeyin izlerini taşıyorsundur, farkında olmadan.